خواب خرگوشی دستگاه‌های ناظر بر بازار/ چه کسانی روغن را احتکار می کنند؟
در روزهای پایانی سال در حالی شاهد صف های طولانی مردم برای خرید روغن نباتی نیمه جامد در برخی فروشگاه های زنجیره ای هستیم که فیلم هایی از احتکار همین روغن ها و یا خروج آنها از برخی فروشگاه های زنجیره ای کوچک، در فضای مجازی دست به دست می شود.
در کنار این موضوع مسئولان وزارت صنعت و تولیدکنندگان از شرایط مناسب تولید و عرضه روغن نباتی خبر می دهند و معتقدند کمبودی در تولید این محصول وجود ندارد. طبق اعلام وزیر صنعت، عرضه روغن نباتی طی دو ماه اخیر 25 درصد افزایش یافته است. علیرضا رزم حسینی هفته از رشد ۲۵ درصدی توزیع روغن نسبت به ۲ ماه گذشته خبر داد و گفت: ممکن است در مواردی به دلیل مشکلات در حمل و نقل این توزیع با تاخیر روبرو شده باشد، اما موقتی و موردی بوده است.
البته وزیر صنعت در حالی از رشد توزیع روغن طی 2 ماه اخیر خبر داده که طبق آمار، توزیع روغن نباتی طی 11 ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل 12 درصد افت داشته است.
نکته دیگر قابل توجه در این آمار، صادرات 2 هزار و 738 تن روغن نباتی طی 11 ماهه امسال است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 91 درصد رشد داشته است. این در حالی است که صادرات روغن دوسال است که ممنوع شده و در این شرایط مشخص نیست که این آمار مربوط به صادرات مستقیم روغن نباتی از کشور است یا ورود موقت بوده است.
* روند غیرطبیعی در بازار روغن
ابوالحسن خلیلی، رئیس هیات مدیره انجمن روغن نباتی درباره وضعیت تولید و توزیع روغن در کشور، می گوید: تامین روغن خام، تولید روغن نباتی و توزیع آن نه تنها از سطح تقاضای معمول،کمتر نیست بلکه میزان تولید و توزیع به نسبت ماه‌های مشابه سال گذشته نیز بیشتر بوده است.
به گفته وی، در 11 ماهه امسال معادل یک میلیون و 643 هزار تن روغن نباتی در کشور تولید شده که از این میزان، یک میلیون و 150 هزار تن روغن مایع بوده و 492 هزار تن روغن جامد و نیمه جامد بوده است. بر این اساس در ماه‌های آبان، آذر و دی به ترتیب 125 هزار تن، 163 هزار تن و 185 هزار تن و در بهمن ماه 196 هزار تن روغن نباتی تولید شده است.
به گفته خلیلی، در اسفند ماه نیز روند تولید روغن خوراکی مناسب است و پیش‌بینی می‌شود این میزان تا سقف 215 هزار تن برسد و به همین مقدار نیز روغن در بازار عرضه شود.
وی در عین حال تصریح می‌کند: برای فروردین ماه سال آینده نیز تمهیدات لازم برای تامین روغن خام و تولید در سطح ماهیانه 200 هزار تن اندیشیده شده و از این نظر نگرانی وجود ندارد.
وی توضیح می دهد: آمار توزیع نیز همین روند رشد را طی کرده و از توزیع 120 هزار تن روغن در آبان ماه به 190 هزار تن در بهمن ماه رسیده است. حال آنکه در شرایط معمول سال های 95 و 96 با توزیع ماهانه 125 تا 130 هزار تن روغن، رقابت بر بازار حاکم بوده و البته عرضه بر تقاضا پیشی می‌گرفت.
وی ادامه می دهد: طی 4 ماه گذشته نیز به طور متوسط بین 30 تا 50 هزار تن روغن بیش از سطح معمول مصرف کشور تولید و توزیع شده و همه دستگاه های دخیل از جمله شرکت بازرگانی دولتی و بخش خصوصی در واردات به موقع، ترخیص و تامین روغن خام نقش خود را به خوبی ایفا کرده اند.
خلیلی با بیان اینکه وضعیت فعلی بازار، از روند غیرطبیعی تقاضای روغن گواهی می‌دهد، می گوید: مشخص نیست که چرا پس از آنکه سه ماه پیاپی، عرضه کالا به وفور انجام شده، تقاضا فروکش نکرده‌است. البته بخشی از تقاضا تحت‌تاثیر برخی حرف و حدیث‌‌ها درباره احتمال توقف تخصیص ارز ترجیحی به کالاهای اساسی از جمله روغن ملتهب شده که در انتهای بهمن‌ماه مشخص شد که فعلا هیچ تغییری در نرخ تامین ارز مورد نیاز برای روغن نباتی ایجاد نخواهد شد و کماکان در سال 1400 نیز کالاهای اساسی و روغن با ارز 4200 تومانی تامین خواهند شد.
وی معتقد است: آنچه در بازار روغن نباتی شاهد هستیم از یک روند غیرطبیعی حکایت دارد و نمی‌تواند با واقعیت‌های بازار مطابقت داشته باشد.
* حاشیه های روغنی آقای رئیس جمهور
روغن نباتی محصولی است که هر چند وقت یکبار حاشیه هایی را به خود اختصاص می دهد، یک بار مضر بودن روغن پالم و استفاده از آن در بستنی خبرساز می شود، یک بار کمبود روغن سرخ کردنی، یکبار کمبود روغن مایع، یکبار صف های طویل برای خرید روغن حلب و حالا هم انحصار واردات روغن پالم.
در این مورد سید ناصر موسوی لارگانی، عضو هیأت رئیسه مجلس اخیراً با بیان اینکه انحصار واردات روغن پالم در اختیار آقای حسین فریدون برادر رئیس جمهور و واردات موز نیز بر عهده یکی از بستگان ایشان است، گفته است: رئیس جمهور می‌گوید اگر وزارت بازرگانی داشتیم با چنین مشکلاتی در حوزه کالای اساسی نظیر روغن مواجه نمی‌شدیم در حالی که وزرای ایشان اختیار جا به جا کردن صندلی خودشان را هم ندارد.
وی ادامه می دهد: اگر به فرض هم مسئولیت وزارت خانه را بر عهده چنین فردی بگذاریم چگونه بازار را کنترل خواهد کرد؟ مگر وزارت صنعت، معدن و تجارت برای مدیریت مسائل مربوط به تجارت و بازرگانی قائم مقام ندارد؟ بر اساس اصل 44 قانون اساسی دولت باید کوچک سازی شود، یک بار با تحمیل هزینه وزارتخانه ها را ادغام کردیم از این رو نمی‌توانیم به این دلیل که رئیس جمهور وزارت بازرگانی را به کسی وعده داده، تفکیک کنیم.
در بازار به هم ریخته روغن نباتی، هرچند برخی مسئولان، احتکار خانگی را عامل اصلی کمبود روغن عنوان می کنند اما باید توجه داشت که وقتی در قفسه های فروشگاه ها عموما به جز روغن سرخ کردنی و روغن مایع گران قیمت(غیرمخلوط) روغن دیگری وجود ندارد چطور مردم می توانند روغن احتکار کنند؟ در صف های طولانی روغن نیمه جامد هم به هر فرد فقط یک حلب روغن داده می شود و عمدتاً امکان احتکار در احجام زیاد وجود ندارد.
سعید صارمی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت پیش‌تر گفته بود: اگرچه به جای 150 هزار تن روغن (نیاز ماهانه بازار)، 200 هزار تن روغن در اسفندماه توزیع می‌شود، اما ترس و نگرانی مردم از افزایش قیمت روغن نباتی موجب افزایش تقاضا شده است.
در عین حال، عرضه روغن در بازار آزاد و با قیمت های دو یا 3 برابری نیز این ابهام را به وجود می آورد که چطور روغن به اندازه کافی در مراکز عرضه وجود ندارد اما دلالان و محتکران آن را به هر میزان که متقاضی باشد، با قیمت بالاتری عرضه می کنند؟ پس باید دید سرنخ احتکار روغن به کجا می رسد و چرا دستگاه های ناظر به ویژه تعزیرات و سازمان حمایت مصرف کنندگان به سراغ احتکارکنندگان بزرگ نمی روند؟ اگر هم رفته اند پس چرا تاثیری در بهبود شرایط بازار نداشته است؟
